Đối với dân tài chính đặc biệt là các nhà đầu tư thì không thể không quan tâm đến cổ tức. Vậy cổ tức là gì? Các hình thức chi trả cổ tức như thế nào? Bài viết dưới đây, Minh Tuân sẽ chia sẻ với bạn đọc các thông tin quan trọng về cổ tức. Qua đó bạn có thể cân nhắc xem có nên theo trường phái cổ tức của các doanh nghiệm niêm yết trên sàn hay không. Cùng xem ngay nhé!
Cổ tức là gì?
Cổ tức được hiểu là cách mà doanh nghiệp phân phối lợi nhuận sau khi huy động vốn đầu tư từ các cổ đông. Đây là khoản lợi nhuận ròng được trả cho mỗi cổ phần bằng tiền mặt hoặc bằng tài sản khác từ nguồn lợi nhuận còn lại của công ty sau khi đã thực hiện nghĩa vụ về tài chính.
Bất kỳ nhà đầu tư nào khi đầu tư vào cổ phiếu đều quan tâm đến 2 yếu tố:
- Cổ tức (Dividend)
- Chên lệch giá mua-bán (Captial Gain)
Các hình thức chi trả cổ tức
Hiện nay, có 3 hình thức để doanh nghiệp trả cổ tức cho các cổ đông như sau:
1. Trả cổ tức tiền mặt (Cash Dividend)
Đây là cách mà doanh nghiệp trả trực tiếp tiền mặt cho các cổ đông. Một lưu ý đối với hình thức này đó là tỷ lệ chi trả cổ tức (Payout ratio). Ví dụ, tỷ lệ Payout ratio là 30%, tức là công ty làm ra lợi nhuận trên một cổ phiếu (EPS – Earning per share) là 10 đồng. Lúc này, công ty sẽ chi trả 3 đồng cổ tức. 7 đồng còn lại sẽ giữ và phân bổ vào phần lợi nhuận còn lại chưa phân phối.
Tuy nhiên, ở thị trường Việt Nam khi công ty công bố tỷ lệ chi trả cổ tức thì tỷ lệ chi trả này phải phụ thuộc vào mệnh giá cổ phiếu. Một cổ phiếu có mệnh giá niêm yết theo quy định của luật là 10.000 đồng. Như vậy, dù tỷ lệ cổ tức chi trả rất cao, khi đọc báo cáo theo dõi thông tin thị trường bạn có thể thấy tỷ lệ chi trả cổ tức tiền mặt cực kỳ cao. Có khi lên đến 50%, 60% hoặc 200%.
Ưu điểm của hình thức trả cổ tức bằng tiền mặt:
– Việc nắm giữ tiền mặt cổ tức vẫn luôn là phương án ưa thích của các cổ đông. Bởi khi đó họ chắc chắn đạt lợi nhuận từ việc đầu tư cổ phiếu.
– Đây là một minh chứng cho doanh nghiệp có nền tài chính vững vàng, ổn định dòng tiền. Tạo niềm tin cho các nhà đầu tư.
Nhược điểm của hình thức trả cổ tức bằng tiền mặt:
– Nhà đầu tư có thể sẽ phải chịu thuế 2 lần. Lần đầu tiên là khi công ty có lợi nhuận sau thuế (thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp ở VN hiện nay là 25%). Lần thứu 2 là thuế suất đánh vào cổ tức cho thu nhập cá nhân nhà đầu tư (5% cho VN) .
– Nếu thấy công ty trả cổ tức bằng tiền mặt có thể các nhà đầu tư sẽ băn khoăn về vấn đề công ty không đầu tư thêm nhiều máy mọc và thiết bị qua các năm và đang ở thời kỳ ổn định, thấp, qua thời kỳ đầu tư, tăng trưởng nóng.
– Bất lợi cho một số công ty trong trường hợp thay vì trả cổ tức, tiền mặt họ có thể huy động để duy trì vốn lưu động hoặc dự phòng cho các khoản đầu tư trong tương lai.
2. Trả cổ tức bằng cách mua lại cổ phiếu (Stock buyback – Share repurchase)
Ở hình thức này, thay vì trả tiền mặt công ty sẽ trả cổ tức cho các nhà đầu tư/cổ đông bằng cách mua lại cổ phiếu trên thị trường.
Ưu điểm của hình thức mua lại cổ phiếu:
– Hình thức này thường được thực hiện khi giá cổ phiếu trên thị trường có dấu hiệu suy yếu, tụt giảm. Việc mua lại cổ phiếu thường được công ty tiến hành cao hơn thị giá. Do đó các nhà đầu tư sẽ có lợi khi bán lại cổ phiếu để nhận cổ tức từ công ty.
– Đây cùng là một cách hỗ trợ tăng giá cổ phiếu ngắn hạn. Việc mua lại cổ phiếu ở giá cao hơn thị giá như một tín hiệu phát ra từ công ty ám chỉ cho thị trường là giá cổ phiếu đang bị giao dịch thấp hơn mức mà công ty mong đợi. Số lượng cổ phiếu mua lại sẽ làm giảm số lượng cổ phiếu đang lưu hành trên thị trường (Outstanding Shares). Từ đó là EPS tăng. Nếu chỉ số P/E trước khi công ty mua lại cổ phiếu không đổi. Thì giá cổ phiếu lúc này sẽ tăng theo EPS.
Nhược điểm của hình thức mua lại cổ phiếu:
– Nhà đầu tư có thể sẽ phải chịu thuế đầu tư vốn (capital gain) khi bán lại cổ phiếu cho doanh nghiệp. Ở Việt Nam, thuế suất đánh vào các khoản lợi nhuận chênh lệnh vốn đầu tư khoảng 20%.
– Giá cổ phiếu sẽ chỉ tăng trong ngắn hạn. Nếu công ty không chứng minh được năng lực tài chính vững vàng. Dòng tiền kinh doanh không tiếp tục sinh sản. Lúc này thị trường sẽ hành động ngay lập tức để phản ánh đúng giá trị cổ phiếu được giao dịch.
– Một số ít trường hợp khác khi nhận cổ tức bằng hình thức này các nhà cổ đông có thể đang bị công ty “qua mắt” để trục lợi cho họ.
3. Trả cổ tức bằng cổ phiếu (Stock Divedend)
Đây là hình thức không phải trả bằng tiền mặt hay mua lại cổ phiếu mà là công ty sẽ phát hành thêm cổ phiếu cho các cổ đông.
3.1. Số cổ phiếu lấy từ đâu?
Cổ phiếu mà công ty trả cho các cổ đông có thể lấy từ nguồn sau:
- Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối (Retained Earnings)
- Các quỹ dự phòng doanh nghiệp như quỹ đầu tư và phát triển (Investment & Development fund)
- Thặng dư vốn cổ phần (Share premiums)
Việc phát hành cổ tức bằng cổ phiếu sẽ không làm thay đổi vốn chủ sở hữu. Tỉ lệ nắm giữ của mỗi cổ đông trong công ty cũng không thay đổi. Vì cùng nhận được phần tỷ lệ tương ứng cho phần tăng thêm.
3.2. Ưu và nhược điểm của hình thức này
Ưu điểm: Khi nhận cổ tức bằng cổ phiếu, nhà đầu tư sẽ tránh được thuế. Ở góc độ công ty, thay vì trả tiền mặt số tiền đó công ty. Có thể sử dụng cho việc khác cần thiết hơn. Bên cạnh đó, việc trả cổ tức bằng cổ phiếu còn giúp tăng thanh khoản giao dịch cổ phiếu.
Nhược điểm: Số cổ phiếu lưu hành tăng lên vốn hóa không đổi do đó thị giá một cổ phiếu sẽ giảm. Bên cạnh đó, thay vì trả cổ tức bằng tiền mặt, bạn dùng số tiền đó cho việc đầu tư hoặc dự án khác nếu không mang đến lợi nhuận giá cổ phiếu có thể giảm. Từ đó khiến các nhà đầu tư mất đi cơ hội nếu nhận tiền mặt cổ tức thay vì cổ tức bằng cổ phiếu.
3.3. Phân biệt cổ tức bằng cổ phiếu với chia tách cổ phiếu và cổ phiếu thưởng
Về nguyên tắc, dù công ty trả cổ tức bằng cổ phiếu hay chia tách cổ phiếu thì giá trị vốn chủ sở hữu không đổi. Tuy nhiên, sẽ có sự khác nhau:
- Trả cổ tức bằng cổ phiếu sẽ có sự dịch chuyển qua lại giữa các tài khoản con trong vốn chủ sở hữu trên bảng cân đối kế toán.
- Chia tách cổ phiếu sẽ không làm ảnh hưởng đến bất kỳ khoản nào trên vốn chủ sở hữu.
Cổ phiếu thưởng được chia làm 2 loại:
- Cổ phiếu dành cho nhân viên như các chương trình ESOP mua cổ phiếu ưu đãi.
- Cổ phiếu dành cho cổ đông hiện hữu. Đây chính là cổ tức bằng cổ phiếu mà công ty dành cho các nhà đầu tư.
3.4. Minh họa cụ thể
Trong đợt 2 niên độ tài chính 2014 – 2015 Tập đoàn Hoa Sen (HSG) đã trả cổ tức bằng cổ phiếu cho các nhà đầu tư hay còn gọi là phiếu thưởng theo tỷ lệ 100:50. Tức là cổ đông sở hữu 10 cổ phiếu sẽ được nhận thêm 5 cổ mới. Tổng lượng cổ phiếu phát hành để trả cổ tức lúc bấy giờ khoảng 65.5 triệu đơn vị. Mục đích sử dụng vốn của đợt phát hành trả cổ tức bằng cổ phiếu này là để bổ sung vốn lưu động phục vụ cho sản xuất kinh doanh của công ty.
Tóm lại, việc trả cổ tức bằng cổ phiếu có thể cho thấy công ty có khả năng mở rộng vào tương lai. Nhà đầu tư cần kiểm tra nguồn tài trợ cổ phiếu từ các chương trình cổ tức này để tránh tình trạng công ty gian lận.
Trên đây, Minh Tuân đã chia sẻ với bạn đọc những thông tin hữu ích và cần thiết. Đủ để bạn hiểu rõ về cổ tức và các hình thức trả cổ tức.
Nếu còn bất kỳ thắc mắc hoặc cần tư vấn về chứng khoán. Các bạn vui lòng liên hệ với Minh Tuân theo thông tin dưới đây để được hỗ trợ:
Đặng Minh Tuân
Trưởng phòng môi giới HN2 – Hơn 10 năm kinh nghiệm
Hotline/Zalo: 093.111.4089
Địa chỉ: 23 Phan Chu Trinh – Hoàn Kiếm – Hà Nội
